Από το 2009 και εξής η ομάδα των 20 ισχυρότερων οικονομικά χωρών του πλανήτη έχει αποτελέσει (έστω και με φθίνουσες συν τω χρόνω προσδοκίες) το σημαντικότερο φόρουμ συντονισμού των μεγάλων δυνάμεων απέναντι στην κρίση. Ωστόσο, χωρίς εμπιστοσύνη, πόσο μάλλον συντονισμό, ο λόγος ύπαρξης της G20 τίθεται εν αμφιβόλω.
Ήδη άλλωστε η “απόδραση” του Edward Snowden την Πέμπτη (μία ημέρα μετά τη σημαντικότερη έως τώρα αποκάλυψή του, αυτήν για το πρόγραμμα XKeystore) από τον χώρο τράνζιτ του αεροδρομίου Σερεμέτιεβο της Μόσχας, όπου είχε εγκλωβισθεί επί πέντε εβδομάδες, προκαλεί προβληματισμό στη Ουάσιγκτον για το αν θα πρέπει να υπάρξει κατ΄ ιδίαν συνάντηση του Barack Obama με τον Vladimir Putin στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής της G20 τον Σεπτέμβριο στην Αγία Πετρούπολη.
Πέρα από τον εκπρόσωπο του Λευκού Οίκου, που εξέφρασε την “βαθιά απογοήτευσή” του και δήλωσε ότι η “κατάσταση αξιολογείται” μετά την απόφαση της Μόσχας να χορηγήσει προσωρινό άσυλο στον Snowden, κάποιες φωνές πηγαίνουν ακόμη πιο μακριά. Λόγου χάρη, οι γερουσιαστές Chuck Shumer και John McCain έχουν προτείνει ακόμη και την ακύρωση της Συνόδου της Αγίας Πετρούπολης, ο πρόεδρος του ινστιτούτου Freedom House, David Kramer εισηγείται να εκπροσωπηθούν οι ΗΠΑ δια του αντιπροέδρου Joe Biden, η εφημερίδα Wall Street Journal σε κύριο άρθρο της έριξε την ιδέα να δεχθεί ο Obama στον Λευκό Οίκο τον γιο του φυλακισμένου Ρώσου ολιγάρχη Mikhail Khodorkovsky, ενώ ο γερουσιαστής Lindsey Graham, ανατρέχοντας σε ψυχροπολεμικά προηγούμενα, ζήτησε το μποϊκοτάζ των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 2014 που θα φιλοξενηθούν στο Σότσι της νότιας Ρωσίας.
Ο Ρώσος πρόεδρος έχει κάθε λόγο να θέλει την επιτυχία τόσο της Συνόδου της G20 (ιδίως σε μια συγκυρία υποχώρησης των ρωσικών ρυθμών ανάπτυξης, οπότε η χώρα του θα πρέπει να προβάλει ως θελκτικός επενδυτικός προορισμός) όσο και των Αγώνων του Σότσι. Με αυτή την έννοια, καθίσταται πιστευτός ο ισχυρισμός του ότι ο Snowden ήταν ένας ανεπιθύμητος επισκέπτης και ότι η Μόσχα δεν επιθυμεί τη διατάραξη των σχέσεών της με τις ΗΠΑ. Εξ ου και οι Ρώσοι ιθύνοντες επιχειρούν να υποβαθμίσουν τη σημασία των αποκαλύψεων του Snowden, δηλώνοντας ότι αυτές αφορούν πράγματα “ήδη γνωστά εν πολλοίς” - την ώρα που οι Αμερικανοί ομόλογοί τους μαίνονται.
Ωστόσο, ο Putin δεν μπορούσε (στον βαθμό που δεν του δόθηκαν άλλα ανταλλάγματα) να φέρεται ως “δεδομένος” και να υπακούει απλώς σε αμερικανικές απαιτήσεις. Ούτε μπορούσε και να αγνοήσει (ιδίως στο φόντο της όλο και μεγαλύτερης πολιτικής εξάρτησής του από την εθνικιστική “βαθιά Ρωσία”, μετά τις περσινές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις των ανερχόμενων κοινωνικών στρωμάτων των αστικών κέντρων) τις διαθέσεις της ρωσικής κοινής γνώμης, η οποία, σύμφωνα με έρευνα του Κέντρου Levada επικροτεί σε ποσοστό 43% έναντι 29% τη χορήγηση πολιτικού ασύλου στον Snowden – υπέρ της οποίας έκανε lobbying ακόμη και η Ρωσική Εκκλησία.
Άλλωστε και η παγίως καχύποπτη απέναντι στις υπερβάσεις της ομοσπονδιακής εξουσίας, αμερικανική κοινή γνώμη, κατά απόλυτη πλειοψηφία ακόμη και μεταξύ των Ρεπουμπλικάνων ψηφοφόρων, χαρακτηρίζει τον Snowden ως “whistleblower” (αυτουργό διαρροής χάριν του δημόσιου συμφέροντος) και όχι “προδότη”.
H «υπόθεση Snowden» δεν υπήρξε κεραυνός εν αιθρία. Οι ρωσοαμερικανικές σχέσεις απέχουν πολύ από την εποχή της “επανεκκίνησης” (reset) που διακήρυσσαν οι Barack Obama και Dmitry Medvedev. Έχουν μεσολαβήσει οι καταγγελίες Putin ότι το State Department καθοδηγεί τις εναντίον του διαδηλώσεις, καθώς και οι αποφάσεις για απαγόρευση λειτουργίας των ΜΚΟ που χρηματοδοτούνται από την USAID και για απαγόρευση υιοθέτησης στις ΗΠΑ παιδιών από τη Ρωσία. Η δε Ουάσιγκτον έχει υπερψηφίσει το Νόμο Magnitsky, ο οποίος καθιστά αντικείμενο κυρώσεων Ρώσους αξιωματούχους εμπλεκόμενους σε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Υπογραμμίζουν πολλοί το παράδοξο του να προβάλλει ο Putin ως υπέρμαχος των ανθρώπινων δικαιωμάτων: όταν όμως ο Αμερικανός υπουργός Δικαιοσύνης Eric Holder φθάνει στο σημείο να υπόσχεται στον Ρώσο ομόλογό του ότι ο Snowden δεν θα αντιμετωπίσει τη θανατική ποινή ούτε θα βασανισθεί (!), σε περίπτωση έκδοσής του στις ΗΠΑ, η δυνατότητα της υπερατλαντικής υπερδύναμης να καταγγέλλει το Κρεμλίνο μάλλον έχει εξανεμισθεί...
Άλλωστε, η ρωσοαμερικανική ατζέντα παραμένει βαρυφορτωμένη: η πρωτοβουλία Kerry-Lavrov για τη σύγκληση της διάσκεψης “Γενεύη 2” εκκρεμεί. Η προγραμματισμένη για το 2014 αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν, προϋποθέτει τη συνεργασία της Ρωσίας, η οποία έχει παραχωρήσει στο ΝΑΤΟ αεροπορικές διευκολύνσεις. Το ζήτημα των πυρηνικών προγραμμάτων του Ιράν και της Βόρειας Κορέας επιβάλλει ένα μίνιμουμ συνεννόησης μεταξύ των μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Συνεπώς, τυχόν προσπάθειες της Ουάσιγκτον να απομονώσει τη Ρωσία κινδυνεύουν να καταλήξουν σε αυτοαπομόνωση. Ίσως λοιπόν ο “απρόσκλητος” Snowden να αποδειχθεί λιγότερο ανεπιθύμητος για την Ρωσία από όσο δημοσίως διακηρύσσεται (ιδίως αν λάβουμε υπόψη ότι ο Ρώσος δικηγόρος και εκπρόσωπος του Αμερικανού φυγάδα, Anatoly Kucherena, συμμετέχει στο συμβούλιο σχέσεων της μυστικής υπηρεσίας FSB μετά του κοινού...). Αλλά και για τις ΗΠΑ ίσως αποδειχθεί ότι η Ρωσία δεν είναι το χειρότερο μέρος για να κυκλοφορεί ο 30χρονος whistleblower...
capital.gr